Με βάση τις τελευταίες αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών οι ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να στηρίξουν το ευρώ και την ευρωζώνη θα διαθέσουν επιπλέον κεφάλαια έως 200 δις ευρώ στο ΔΝΤ, των οποίων η διαχείριση θα γίνει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σύμφωνα με το σχέδιο τα 150 δις ευρώ από αυτά θα προέλθουν από την Ευρωζώνη και τα υπόλοιπα 50 δις από άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες μέσω διμερών δανείων από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες.
Όμως οι ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ μπορούν και τυπώνουν χρήμα μέσω των κεντρικών τραπεζών τους ενώ το ίδιο ακριβώς ισχύσει και για τις χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, τα 50 δις ευρώ τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για να 'σώσουν' την ΕΕ μπορούν να προέρχονται από απλή εκτύπωση συναλλάγματος και είναι σχεδόν βέβαιο πως κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες αυτό θα συμβεί, τουλάχιστον σε ένα βαθμό.
Γεννιέται, έτσι το παράδοξο η Γερμανία να επιτρέπει, να αποδέχεται και να επιδιώκει τη στήριξη της ευρωζώνης με κεφάλαια που έχουν τυπωθεί από την κεντρική τράπεζα μιας χώρας εκτός ευρωζώνης αλλά να αρνείται κατηγορηματικά αυτό να συμβεί από την ίδια την κεντρική τράπεζα της ΕΕ, την ΕΚΤ.
Ερωτήματα γεννιούνται και για τα 150 δις ευρώ τα οποία θα παράσχουν οι χώρες μέλη της ζώνης του ευρώ καθώς στην παρούσα φάση η δυνατότητα εξασφάλισης περαιτέρω κεφαλαίων φαίνεται πολύ μικρή. Ήδη, τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν 500 δις για το Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης, τα κεφάλαια για το EFSF αλλά και για το πακέτο στήριξης της Ελλάδας.
Η εξασφάλιση κεφαλαίων συνεπάγεται εγγύηση από τα κράτη μέλη μέσω της οποίας οι μηχανισμοί της ΕΕ μπορούν να δανειστούν από τις αγορές. Όμως οι αγορές δε φαίνεται να δανείζουν απλόχερα στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και μέχρι στιγμής το EFSF απέτυχε να εξασφαλίσει κεφάλαια από τις δημοπρασίες ομολόγων που διενέργησε. Παράλληλα, το κόστος δανεισμού για μεγάλες χώρες της Ένωσης, όπως την Ιταλία και την Ισπανία, έχει αυξηθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να μετατραπούν οι ίδιες από 'διασώστες' σε έχουσες ανάγκη διάσωσης, κατάσταση που επισπεύδεται και ενισχύεται από την πολιτική των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης.
Ενδιαφέρουσα είναι και η σιωπή για το πώς θα γίνει η μόχλευση του EFSF με κεφάλαια μεγαλύτερα του 1 τρις ευρώ κάτι που ήταν το κεντρικό θέμα στη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών της 26ης Οκτωβρίου. Το συγκεκριμένο σχέδιο μοιάζει να εγκαταλείπεται σιωπηλώς και νέα ημίμετρα να παίρνουν τη θέση του.
Η τρέχουσα συνάντηση των ηγετών της Ευρώπης ήταν η 17η έκτακτη από το ξέσπασμα της κρίσης και μια ματιά στις ανακοινώσεις και τα συμπεράσματα τόσο αυτής όσο και των προηγούμενων 16 συναντήσεων φανερώνει την έλλειψη σαφούς σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσης. Το 2010 οι αγορές σείστηκαν από την ιστορικών διαστάσεων απόφαση της Γερμανίδας Καγκελαρίου Μέρκελ να ενσωματώσει ως υποχρεωτική την αναδιάρθρωση χρέους στις περιπτώσεις παροχής οικονομικής στήριξης σε κράτη της ΕΕ μέσω του Μόνιμου Μηχανισμού, ως ένα μέσο τιμωρίας των δανειστών για την αλόγιστη παροχή δανείων αλλά και ως έναν τρόπο ελάφρυνσης του βάρους από το χρέος.
Ένα χρόνο αργότερα και αφού οι αγορές τιμώρησαν την ευρωζώνη σπρώχνοντας την Ιρλανδία και την Πορτογαλία στο ΔΝΤ και φέρνοντας την Ιταλία και την Ισπανία στα πρόθυρα της πτώχευσης, η Μέρκελ πήρε πίσω τη βασική της αυτή πρόταση, δηλώνοντας πριν λίγες ημέρες ότι δε θα είναι απαραίτητη η συμμετοχή των δανειστών στα προγράμματα στήριξης, για να επιστρέψει στην τρέχουσα συνάντηση στις Βρυξέλλες με την πρόταση της «κατά περίπτωση» και σύμφωνα με τους κανόνες του ΔΝΤ συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα σε μελλοντικές αναδιαρθρώσεις χρεών.
Συμπερασματικά, η 17η συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών δε φαίνεται να αποτελέσει τη μεγάλη στιγμή που περίμενε η Ευρώπη και την αρχή αποκλιμάκωσης της κρίσης αλλά μοιάζει περισσότερο με άλλη μια προσπάθεια επίτευξης στόχων που εξυπηρετούν μονομερώς τη Γερμανία και που σπρώχνουν το πρόβλημα λίγο πιο μακριά στο χρόνο. Ίσως, όμως, να είναι περισσότερος χρόνος αυτό που χρειάζεται η Γερμανία προκειμένου να εξασφαλίσει την 'κατάκτηση' της ΕΕ πριν προχωρήσει στη 'σωτηρία' της, πιθανόν επιτρέποντας στην ΕΚΤ να αναλάβει πιο δραστικό ρόλο. Αν είναι, όντως, έτσι τότε τα πράγματα, τουλάχιστον για τη Γερμανία, κυλούν βάσει σχεδίου.
Πάνος Παναγιώτου
Επικεφαλής χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
